Een veelgehoord bezwaar tegen de paleo-SETI-theorie is dat men aan mythen en legenden niet zomaar geloof mag hechten; dat zijn toch ‘alleen maar verzinsels’. De geschiedenis leert echter anders. Laten we als voorbeeld de stichting van wereldrijken nemen. Deze is vaak verbonden met mythen. Dat geldt ook voor het Romeinse rijk. Reeds voor de Romeinen
die in de eerste eeuw v.Chr. Julius Caesar toejuichten, was het hart van het Imperium Romanum, het Forum in Rome, een met legenden omgeven plek. De geschiedenis van de stichters van de Eeuwige Stad aan de Tiber, Romulus en Remus, die als pasgeboren baby’s door een wolvin gezoogd en opgevoed werden, was onder ontwikkelde Romeinen al onderwerp van spotternij geworden. De historicus Livius merkt zelfs op dat de vroege periode ‘met dichterlijke verzinsels omkleed [is en geenszins] op betrouwbare historische verslagen berust’. Tot in de kleinste hoekjes scheen in onze eeuw het Forum Romanum archeologisch te zijn onderzocht. De legende van de stichting van Rome werd zoals gebruikelijk naar het rijk der fabelen verwezen. Maar de verrassing zou niet lang meer op zich laten wachten. Sinds het midden van de jaren tachtig beschikken archeologen over geheel nieuwe methodes en technieken. Prof. Andrea Cardini van de universiteit van Pisa begon in 1985 te graven in de noordoostelijke helling van de Palatijn-heuvel. Daaronder liep in de Oudheid de Heilige Weg. de vermaarde Via Sacra, naar het Forum. Cardini stuitte op de overblijfselen van een stenen bouwsel dat uit de zevende eeuw v.Chr. dateerde. Al spoedig bleek het om een muur te gaan. Dat was voor dr. Cardini een adembenemende ontdekking. Want hij herinnerde zich dat de Romeinse historicus Tacitus had geschreven dat Romulus het sacrale gebied van Rome door het trekken van een grenslijn had afgebakend. Deze grens zou rondom de Palatijn-heuvel hebben gelopen, een van de zeven heuvels van Rome, aan de voet waarvan het Forum staat. De grens zou gemarkeerd zijn door een opgeworpen wal met een gracht, en later nog door een muur beveiligd zijn. Verdere opgravingen brachten ten slotte potscherven aan het licht die uit de achtste eeuw v.Chr. stamden, dus van kort na de legendarische stichting van Rome dateerden. De archeoloog Albert Ammerman van de American Academy of Rome ontdekte korte tijd later met behulp van geofysische methodes en boringen onder de grondwaterspiegel inderdaad een voormalige gracht van drie tot tien meter breedte, die door mensen doelbewust moest zijn aangelegd.
‘Het werk en de inzichten van Cardini en Ammerman hebben tot een radicale herziening van de vroege geschiedenis van Rome geleid en in de vakwereld felle debatten ontketend. Niet alleen zou het Rome van de tijd van de koningen technologisch veel verder ontwikkeld kunnen zijn geweest dan tot nu toe steeds is aangenomen, het is bovendien mogelijk dat de oude sagen rond de stichting en de beginfase van de stad, die al door zovele Romeinse chroniqueurs als fabeltjes zijn afgedaan, wel degelijk een kern van historische waarheid bevatten.’25
En hoe zit het met de legende van de wolvin die de beide te vondeling gelegde broertjes zoogde tot de herder Faustulus zich het lot van het tweetal aantrok en hen verder opvoedde? Dat kunnen we zonder meer als ‘mythische kletskoek’ bestempelen — zoveel lijkt toch wel zeker. Maar pas op: het Latijnse woord voor ‘wolvin’, lupa, kon ook ‘prostituee’ betekenen. En daarmee verschijnt deze antieke mythe opeens in een heel ander licht.
Soms komen we door een onverwachte vondst fantastische nieuwe dingen over de Oudheid te weten.
Een dergelijke sensationele vondst werd in maart 1998 gedaan door een archeologiestudente, tijdens opgravingen in de Trajanus-thermen, niet ver van het Colosseum van Rome. Daar stond ooit ook Nero’s ‘Villa Domus Aurea’. In de ruines daarvan is een flu blootgelegd fresco tweeduizend jaar lang bewaard gebleven. Het zeer gave fresco stelt een stad voor. Het is de eerste grote stadsplattegrond van de Oudheid die men ooit gevonden heeft. Maar niemand weet wélke antieke stad op de wandschildering is afgebeeld.
‘Het is beslist niet Rome, omdat de vorm van de stad niet past,’ concludeert de Romeinse chefarcheoloog Eugenio La Rocca. Of is het een Rome dat wij niet kennen? ‘Het zou de stad kunnen zijn vóór de grote brand die keizer Nero in 64 n.Chr. liet stichten.’ Maar eerder nog leek het op Londen, wat natuurlijk niet waar kon zijn. De mystieke stad is eenvoudig onbekend en uiterst ongewoon. Grote gebouwen weerspiegelen zich in het water, er is een stadsmuur te zien, en ook moet de metropool vele torens en een amfitheater gekend hebben. Bijzonder fascinerend zijn de vormen van de bruggen en de wachttorens: ‘Het is of er een klein venster op de Oudheid is geopend. We zouden nooit gedacht hebben dat gebouwen in de Oudheid zulke zonderlinge vormen konden hebben. Ze zien er zo heel anders uit dan wij ons voorstelden,’ voegt dr. La Rocca er nog aan toe.
Om welke stad gaat het dan? Zelfs de archeologen die over vele nauwkeurige beschrijvingen van antieke steden beschikken, staan met de mond vol tanden. Is het misschien een aan de fantasie ontsproten stad? Dr. La Rocca:
‘Daarvoor is het allemaal veel te nauwkeurig. We nemen daarom aan dat het een bestaande stad is.’ Is het denkbaar dat de vondst in tweeërlei opzicht sensationeel genoemd mag worden? Betreft het misschien de ~stad van de goden’ die Apollonius heeft beschreven?
Die mogelijkheid valt niet helemaal uit te sluiten, want de plattegrond heeft nog een heel bijzondere eigenschap: de stad werd als het ware in vogelperspectiefgetekend, alsof de tekenaar boven de stadspoorten zweefde. Daarmee paste hij een techniek toe waarvan de beginselen pas 1500 jaar later door Leonardo da Vinci werden herontdekt. Historici uit verschillende disciplines zijn momenteel bezig om een driedimensionale versie van deze stadsplattegrond te maken, waar ze dankzij de haarscherpe frescoschildering niet al te veel problemen mee hebben. ‘Vele wegen leiden naar Rome.’ Maar sommige wegen leiden, zoals Apollonius al wist, nog veel verder...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten